Resim ve şekillerle Kur'an'ı tefsir etmek

448

(18828) Numaralı fetva: Hamd yalnız Allah'adır. Salât ve selam, kendisinden sonra peygamber gelmeyecek olan Hz. Muhammed'in üzerine olsun. Bilimsel Araştırma ve Fetva Daimi Komisyonu, Kuvey'iyye’deki İrşad ve Davette Yardımlaşma Kurumu Hicri 15/01/1417 tarih, (17/5) sayı ile Sayın Genel Müftü’ye gelen ve Yüksek Alimler Konseyi Genel Sekreterliğinden 9/2/1417 tarih ve (849) sayı ile komisyona havale edilen soruya muttali olmuştur. sorunun metni şöyledir: Ayetleri açıklayan resimlerin hükmü nedir? Örneğin bir deve resmi çizip resmin altına şu ayeti yazmak gibi (İnsanlar) devenin nasıl yaratıldığına, bakmazlar mı? ve benzerleri... Bu konuyla ilgili fetva çıkmasını ümit ediyoruz: (Bölümün numarası 1; Page No. 308)

Komisyon fetva isteğini inceledikten sonra şöyle cevap vermiştir: Kıssalardaki olaylarda geçen şahısları, Allah’ın Nebi ve Rasullerini (hepsine salat ve selam olsun), kullarından salih olanları ya da kafir ve şeytanları veya kıssada geçen ağaç ve benzeri gibi ve bir grubu anlatan resim ve şekiller ile ayetleri tefsir etmek bidattır, haramdır. Bunları yapmak, basmak, neşretmek, bunları yapanın niyeti çocuklara ayetleri anlaşılır hale getirmek ya da islamın önemini anlatmak gibi iyi niyetlerle olsa bile caiz değildir. Çünkü şekil ve resimlerle Allah’ın kitabini tefsir etmenin şer’i bazı sakıncalar vardır. Bu sakıncalardan bazıları şunlardır:1 : İster ruh taşıyan şeylerin olsun ister ruh taşımayan ağaç ve benzeri şeylerin resmi olsun böyle resimlerle ayetleri tefsir etmek Yüce Allah’ın kitabının tefsiri için bir bidattır. Şimdiki ve geçmişte yaşayan alimlerin metoduna aykırıdır ve onların bildikleri tefsir yollarından biri değildir. 2 : Bu iş Yüce Allah’ın kitabının hürmetine saygısızlık etmek ve yüksek hakikatlerini hafife almakır. 3 : Bu iş, Yüce Allah’ın meşru yapmadığı bir yol ile Allah’ın kitabının tefsirinin oyuncak haline getirilmesine vesiledir. 4 (Bölümün numarası 1; Page No. 309) : Bu işte Enbiya ve Murselinin temsillerinin yapılması vardır. Bunda da onları gülünç hale getirme, saygısızlık etme, hafife alma gibi durumlara arz edilmesi vardır. Bunları yapanlar için büyük bir tehlike vardır. Bir nebi ile alay etmenin ve onlara saygısızlık etmenin büyük bir küfür olduğu azîm olan Kur’an’ın nassıyla sabittir. 5 : Peygamberlerin hayali şekillerini resmetmek Allah’a şirk koşma konusunda açık bir fitne ve tevhidi bozmaktır. Nasıl ki Yüce Allah, Edd’i, Süvâ’ı, Yeğûs’u, Ye’ûk’u ve Nesr’i rab edinenlerin durumunu bize anlatarak şöyle buyurmaktadır: Ve dediler ki: Sakın ilâhlarınızı bırakmayın; hele Ved'den, Suvâ'dan, Yeğûs'tan, Ye'ûk'tan ve Nesr'den asla vazgeçmeyin!(23)(Böylece) onlar gerçekten birçoklarını saptırdılar. Ayette ismi geçen salih insanlar resmedip onları meclislerine asınca bu hal oları o salih insanların resmine ibadet etmeye götürdü ve Nuh kavmi şirke düştü. 6 : Ruh taşıyanların tasvirini yapmak haramdır. Çünkü Sıhah, Sünen ve Müsnedde geçen Resulullah’a (s.a.v.) ait sahih hadisler, ister insan olsun ister insan haricinde başka bir şey, ruh taşıyanların tasvirini yapmanın haram olduğuna delalet etmektedir. Ayrıca bu hadisler resimlerin olduğu perdeleri kaldırmayı ve resimleri yok etmeyi emretmektedir. Resulullah (s.a.v.), tasvir edicilere/resim yapanlara lanet etmiş, onların kıyamet günü azabın en şiddetlisine maruz kalacakların beyan etmiştir. Buhari ve Müslim’de yer alan ve Ebû Hureyre’den rivayet edilen hadiste Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: (Bölümün numarası 1; Page No. 310) Allah Te'âlâ şöyle buyurdu: "Benim yarattığım gibi yaratmaya çalışanlardan daha zalim kimler olabilir? Bir zerre, bir tohum ya da bir arpa tanesi yaratsınlar (da görelim)." Bu ibare Müslim'e aittir. Yine Buhari ve Müslim’de geçen hadiste İbn Mes’ut’tan (r.a.) rivayet edildiğinde göre Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: Şüphesiz kıyamet gününde Allah katında insanların en şiddetli azablıları sûret (resim) yapanlardır Yine ikisindeki hadiste İbn Ömer (radiyallahu anh) rivayet edildiğine göre Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurmuştur: "Bu sûretleri (resim ve heykelleri) yapanlar, kıyamet günü, ‘bu yaptıklarınıza can verin, haydi!’ diye azâb edileceklerdir." Bu Buhari’nin lafzıdır. Hz. Aişe’den (r.a.) rivayet edildiğine göre o şöyle demiştir: Resulullah (s.a.v.) yanıma geldi. Ben, yüklüğün önüne, üzerinde resimler bulunan bir bez çekmiştim. Resulullah (s.a.v. ) perdeyi görünce, çekip attı, (öfkeden) yüzü de renklenmişti. “Ey Aişe! bil ki, kıyamet günü insanların en çok azap görecek olanı Allahh’ın yarattıklarını taklid edenlerdir.” buyurmuştur. Hz. Aişe rivayetine devamla dedi ki: “Biz o bezi kestik bir veya iki minder yaptık.” Hadisi Müslim rivayet etmiştir. Bunun gibi daha bir çok hadisler resmin haram olduğuna delalet etmektedir. Aynı şekilde bilinmelidir ki, Ayetleri resim ve şekillerle tefsir etmek haram olduğu gibi Resulullah’ın (s.a.v.) hadislerini de aynı yolla tefsir etmek haramdır. Çünkü o da söz ettiğimiz aynı şer’i sakıncaları kapsamaktadır. Başarı Allah'tandır! Allah, peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.v.)'e, âilesine ve sahabesine salât ve selam etsin.