Sigorta

358

(Bölümün numarası 15; Page No. 241) Sigorta (Bölümün numarası 15; Page No. 242) (3249) no'lu fetva: Soru: Bize banka ile çalışmamızın şart olduğu bir iş teklif edildi. Ve biz bu iş için performans garantisi / kesin teminat isminde banka teminatına ihtiyaç duyduk. Bu teminattan kasıt, bankanın sözleşme metnine göre anlaşılan performansa garantör olmasıydı. Fakat bankanın, sunduğu bu teminata (teminat mektubuna) karşılık bizden ücret istemesine şaşırdık. Bu yüzden bize kolay gelen basit fıkıh kitaplarına müracaat ettik. Onlardan da garanti ya da teminatın bağış olduğunu öğrendik. Ne yapacağımızı şaşırınca, bu konuda doğru olan, delillerle kanıtlanmış hükme ulaşıncaya kadar projeyi durdurduk. Sonuç olarak, bilgi, takva ve vera sahibi oluşunuza binaen size bu soruyu göndermeyi uygun bulduk. Bunun için şeri delillerle görüşünüzü bize bildirmenizi rica ediyoruz. Garanti ya da teminat için ücret almak caiz midir? Yine malları sigortalatmak, hayat sigortası yaptırmak ya da kazalara karşı teminat oluşturmak caiz midir? Bununla ilgili olan sözleşmeler hakkında hüküm nedir?Komisyona bu sigorta çeşitleri ile ilgili soru sorulmuş, 6227 numaralı fetvada bunların ticari sigorta sayıldığına dair cevap verilmişti. Biz de bu konuyu tafsilatıyla içerdiği için tekrardan kaçınmak maksadıyla, soruyu ve cevabını nakletmek ile yetinmemiz gerektiği kanaatindeyiz. Başarılı kılan Allahtır. Sorunun metni şöyledir:Soru: Fetva isteyen kişi şu sigorta şekilleri hakkında soru sormuştu: (Bölümün numarası 15; Page No. 243) 1 -İthal edilmiş ticaret malları sigortası:İthal edilen mallarınızı kara, hava ve deniz nakliyesindeki tehlikeler karşısında oluşan zararı, senelik olarak ya da her nakliyede ayrı ayrı kapatabiliriz. Bu sizin maslahatınız içindir ve istekleriniz doğrultusundadır.2 - Tüm araba çeşitlerinin sigortası:Bu sigorta araç şekillerine ve kullanım türlerine göre değişir. Aracın özel araba ya da nakliye aracı olması durumlarında isteğe göre koruma sağlama imkanları vardır. Bilindiği gibi tüm araç şekillerinin bütün tehlikelerden oluşan zararı karşılanabilir. Bu tehlikeler, kazaların, çarpışmaların, yangınların ya da hırsızlığın sebep olduğu tehlikeler veya üçüncü şahsın maruz kaldığı bedensel yaralanma ve maddi hasarlardır. Aynı zamanda yangın ve hırsızlık tehlikelerine ek olarak sigortalı kişinin arabası tarafından zarar gören üçüncü kişinin muhafaza edilmesi veya sadece sigortalı kişinin arabası tarafından zarara uğrayan üçüncü şahsın koruma altına alınması da mümkündür.3 - Kara yolu nakliyecisinin sorumluluğunu sigorta umbrellasının altında girmesi:Nakliye araçlarınız vasıtasıyla bir yerden Suudi Arabistan Krallığına ulaştırılan tüm gönderilerinizin korunmasını sağlayabiliriz. (Bölümün numarası 15; Page No. 244) Bu ise, tüm gönderilerin sorumluluğunu kapsayan en uzak ihtimali bile içeren senelik sözleşme sebebiyle yapılmaktadır. Çünkü kamyon ya da nakliye aracı trafik kazası, ters dönme, köprüden düşme, yangın, patlama, parçalanma ve nehire düşme gibi tehlikelere maruz kalabilir.4 - Kara yolu taşımacılığı:Nakliyesi kara yolu ile gerçekleştirilen ticaret mallarının korunması, isteğe göre aşağıdaki şekillerden herhangi biri ile sağlanabilir:a) Taşınan ticaret malları nakliye vesilesiyle oluşan tüm tehlikelere karşı korunabilir. Bu nakliye herhangi bir yurt içi ya da yurt dışı sevkiyatı olabilir. b) Mallar, bir yerden Suudi Arabistan Krallığı'ndaki başka bir bölgeye taşındıkları esnada karşılaştığı herhangi bir kaza sebebiyle telef olma veya kaybolma tehlikelerine karşı korunabilir. 5 - Mal varlıklarının korunması:Yangına, hırsızlığa ve sel baskınına karşı... Dükkanlarınızı, depolarınızı, fabrikalarınızı, işçilerin topluca kaldıkları konutları koruyabilir, yangın, hırsızlık ve sel baskını tehlikelerine karşı işlerinizde size refakat edebiliriz.6 - Sahtekarlıktan dolayı oluşan zararı kapatmak:Önemli belgelerin, ticari evrakların, değerli takıların ve değerli koleksiyonların zimmete geçirme olaylarına karşı korunması.7 - Ev ve villaların tüm tehlikelere karşı muhafazası:Apartmanları, villaları ve yaşam merkezlerini şu tehlikelerden herhangi birine karşı koruyabiliriz: Yangın, çatlama, heyelan, sel baskını, (Bölümün numarası 15; Page No. 245) yıldırım, patlama, uçak kazaları, çarpma... Bunların dışında şiddet sonucunda oluşan zararları da kapatabiliriz.8 - Müteahhitlerin çalışmalarından kaynaklanan zararların kapatılması:İnşaat ve fabrika projelerini, projenin uygulanması sırasında oluşan zararlara karşı muhafaza edebiliriz.9 - Hukuki sorumluluktan oluşan zararların giderilmesi:Üçüncü şahıs tarafından herhangi bir şekilde zarar verilen durumlarda felaketin sebep olduğu zararları temin edebiliriz.10 - İşçi kazalarının tehlikesine karşı teminat:Suudi Arabistan Krallığı'nda sistem çalışma ofisleri tarafından yürütülen yönetmeliklere göre teminat tamamlanır. 11 - Şahsi kazaların zararlarının giderilmesi:Şahsi yaralanmalar karşısında sağlık ve tedavi sağlamak suretiyle zararı giderebiliriz. Bu üzerine anlaşılan ücretin kaza durumunda ödenmesiyle gerçekleşir. Allah korusun, kalıcı hasar ile sonuçlanan, bir organın kaybedilmesi veya ölüme götüren hasarlar da bunun içerisindedir.

(Bölümün numarası 15; Page No. 246) Cevap: Öncelikle: Sözleşmenin uygulanması için zorunlu kılındığınız için, sigortalattığınız meblağın kârını bankaya vererek, banka teminatı sağlamanız caiz değildir. Çünkü aldıkları faizli ücret haramdır. Bilindiği gibi faiz de Kitap Sünnet ve İcma ile haram kılınmıştır.İkinci olarak: Ticari sigorta haramdır. Şöyle ki:1 - Ticari sigorta sözleşmesi, olasılıklı, finansal, takas usulü alış veriş akitlerindendir ve aşırı şekilde belirsizlik içerir. Çünkü sigortayı talep eden kişi, akit esnasında, kendisine verilecek veya alacağı miktarı bilmiyor. Bir taksit ya da iki taksit ödüyor. Sonra felaket oluşuyor ve sigortalı kişi gerekli olanı temin ediyor. Ya da bu felaket gerçekleşmiyor ama kişi tüm taksitleri ödüyor. Ama karşılığında bir şey almıyor. Böylece sigortalı kişi kendisine ne verileceğini belirlemiyor ve her sözleşme için tek tek pay ödüyor. Resulullah (s.a.v.) ise bir hadisinde belirsizlik üzerine satış yapmayı yasaklamıştır.2 -Ticari sigorta sözleşmesi bir çeşit kumardır. Çünkü bu akitte, mali takas usulü sözleşmelerdeki tehlikeler vardır. Yine onda, suçsuz yere ya da sebep olmadan ceza ödemek ve karşılıksız ya da eşit olmayan adaletsiz kazanç mevcuttur. Eğer sigorta talebinde bulunan kişi ücretten bir taksit ödedikten sonra herhangi bir kaza olsa, sigortayı gerçekleştiren kişi kazanın tüm karşılığını ödemek zorunda kalır. Herhangi bir tehlike olmazsa da, o zaman ödeme yapan kişi, karşılıksız olarak büyük bir meblağ yatırmış olur. Cahiliye devrinde kumar kökleşmişti ve bu, Allah Te'âlâ'nın kumar hakkında getirdiği şu yasaklamanın içeriğini taşımaktaydı: Ey iman edenler! Şarap, kumar, dikili taşlar (putlar), fal ve şans okları birer şeytan işi pisliktir; bunlardan uzak durun ki kurtuluşa eresiniz. (Bölümün numarası 15; Page No. 247) Ayet-i Kerime.3 - Ticari sigorta sözleşmesi Riba-i fadl ( tartılan veya ölçülen şeylerin kendi cinsi ile peşin olarak ve fakat ziyadesi ile satılması) ve Riba-i nesie ( tartılan veya ölçülen şeylerin kendi cinsi ile veresiye olarak mübadele etmek) içermektedir. Eğer şirket sigorta talep eden ya da teminat verdiği kişiye onun ödediğinden fazla ücret verirse bu Riba-i fadl olur. Teminat veren taraf da ücreti akitten sonra ödüyor. Bu da Riba-i nesie olur. Eğer şirket teminat isteyen kişiye eşit miktarda para öderse, o zaman sadece riba-i nesie olur. İkisi de nasslar ve icma ile haram kılınmıştır.4 - Ticari Sigorta sözleşmesi haram kılınmış olan bahis çeşitlerindendir. Çünkü hepsinde belirsizlik ve kumar vardır. Bahis ancak İslam'a yardım söz konusu olduğunda mübahlaşır. Bunun yasaklığı delillerle ortaya çıkmıştır. Resulullah (s.a.v.) karşılıklı bahsi sadece üç şeye has kılmış ve şöyle buyurmuştur: Ancak at ve deve yarışı ve atıcılıkta ödül verilebilir. Sigorta bunlardan değildir, bunlara benzemez de. Bu yüzden haramdır.5 - Ticari sigorta sözleşmesinde malı karşılıksız olarak almak vardır. Karşılıksız olarak yapılan ticari takas sözleşmeleri haramdır. Sebebi de şu ayetin kapsamına girmesidir: Ey iman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret olması hali müstesna, mallarınızı, bâtıl (haksız ve haram yollar) ile aranızda (alıp vererek) yemeyin. (Bölümün numarası 15; Page No. 248) 6 - Ticari akit sözleşmesinde yasal olmayan zorunluluk vardır. Sigortalı kişi bir tehlikeyle karşılaşmasa ve ona sebep de olmasa, sigorta talep eden kişi ile sadece bir vakanın oluşması takdir edilerek, bu kişinin ödediği miktara karşılık sözleşme yapılmıştır. Ama teminat veren kurum bu talep ile gelen kişiye karşılığında hiçbir şey vermeyebilir, bu da haramdır.Açıkladıklarımızın soruyu soran kişi için yeterli şekilde fayda sağlamasını umuyoruz. Başarı Allah'tandır. Allah, Peygamberimiz Hz. Muhammed'e, âilesine ve sahabesine salât ve salam etsin.