Temettü haccı yapan kişinin ziyaret tavafından sonra Safa ve Merve arasında say yapması

307

(16135) No'lu fetva: Soru: Ben size temettü haccı yapan bir kişinin Ziyaret tavafından sonra Safa ve Merve arasında say' yapması hakkında soru sormak istiyorum. Cabir b. Abdullah hadisini Hz. Aişe ve İbn Abbas (r.a.)'ın hadislerine tercih eden ve büyük muhaddislerin şerh ve açıklamalarını terk eden Endonezya İslam Derneklerinden birine rastladım. Bu dernek temettü haccı yaptıklarında Mina'dan döndükten sonra Merve ve Safa arasında say yapmıyorlar. Bu görüşlerine de aşağıdaki (Bölümün numarası 10; Page No. 259) delilleri sunuyorlar:1: Cabir b. Abdullah (r.a.) şöyle buyurmuştur: Rasulullah (s.a.v.) ile beraber hac yapmak üzere yola çıkmıştık. Yanımızda kadınlar ve çocuklar da vardı. Mekke'ye geldiğimizde Kabe'yi, Safa ve Merve'yi tavaf ettik. Rasulullah (s.a.v.) bize şöyle dedi: "Yanında kurban edeceği hayvanı olmayanlar, ihramdan çıksınlar." Biz tamamen mi çıkacağımızı sorduğumuzda, öyle olduğunu söyledi. Biz de kadınların yanına gittik, elbiselerimizi giydik ve kokularımızı sürdük. Terviye günü geldiğinde hac için telbiye getirdik, Safa ve Merve arasında ilk tavafımız yeterli oldu. Hadisi Müslim rivayet etti. Bununla beraber onlar Nevevi'nin Şerh-i Müslim isimli eserindeki açıklamayı ele almıyorlar, terk ediyorlar. 2: İbn Abbas (r.a.)'ın naklettiği hadis reddedilir. Çünkü hadiste bulunan "Kadınların yanına gittik" cümlesi problemlidir. Zira o zaman kendisi henüz ihtilam olmamıştır yani ergenlik çağına gelmemiştir.3: İkinci hadis ile İbn-i Abbas'ın kendi verdiği, İmam Ahmed'in rivayet ettiği fetva çelişiyor. Şöyle ki; Velid b. Müslim Evzaî'den, o da Atâ'dan İbn Abbas'ın şöyle dediğini nakleder: "Kıran, temettü ve İfrad haccı yapanların hepsi için, Kabe'i tavaf ile Safa ve Merve arasında say yapmak yeterlidir. 4: İbn Teymiye'nin Ez-Zühri'nin İdrac'ındaki Buhari ve diğerlerinin rivayet ettiği Aişe (r.a.)'nin hadisi hakkındaki sözlerine bağlı kalınmak.5: Aynı şekilde şu ayet delil gösterilir: Her kim Hac ve Umre niyetiyle Kâbe’yi ziyaret ederse, Bakara suresi 158. ayet. Ardından şu ayete müracaat edilir: (Bölümün numarası 10; Page No. 260) Sonra emin oldunuz, muktedir bulundunuz mu hac zamanına dek umre yapmak isteyen, gücü neye yeterse kurban eder. Buna imkân bulamayan üç gün hacda, yedi gün de dönünce oruç tutarsınız Bakara Suresi 191. ayet.Diğer yandan İbn Hazm'ın Muhalla isimli eserindeki (7 / 174) şu metni okumuştum: Abdurrezzak rivayetiyle şöyle gelmiştir: Ubeydullah b. Ömer, Nafi'den İbn Ömer'in şöyle dediğini nakletmiştir: "Kıran haccı yapan bir kere, Temettü haccı yapan ise iki kere say' yapmalıdır." Fakat bu rivayeti Abdurrezzak es-Sananî'nin Musannef'inde bulamadım. Saygıdeğer şahsınızdan bu konuda ikna edici, doyurucu, hadis ve Selefin rivayetleriyle delillendirilmiş açıklama rica ediyorum. Allah İslam'a hayırlı hizmet etmede bizleri muvaffak kılsın.

Cevap: Temettü haccı yapanın iki kez say' yapması gerekir. Ki bunların biri umre, diğeri hac içindir. Alimlerin görüşlerinden en sahihine göre bir say' yeterli olmaz. Bu görüş ilim ehlinin çoğunun görüşüdür. Çünkü Aişe (r.a.) şöyle buyurmuştur: Biz Resulullah (s.a.v.) ile beraber yola çıktık ve O şöyle buyurdu: Her kim, beraberinde kurbanı (hedy/hac kurbanı) varsa, umre ile birlikte hac için telbiye getirip (Kıran haccı için) ihrama girsin. Umre ve haccı bitirinceye kadar ihramdan çıkmasın! Sonra Hz. Aişe şöyle devam etti: (Bölümün numarası 10; Page No. 261) Umre için telbiye getirenler Kabe'yi, Safa ve Merve'yi tavaf ettiler. Sonra ihramdan çıktılar. Ardından Mina'dan döndükten sonra hac için bir tavaf daha yaptılar. Yani, Safa ve Merve arasında say yapmak, hac için yapılan diğer tavafın içinde bulunmaktadır. Nitekim Kabe'yi tavaf etmek, haccın rükünlerindendir. Yine İbn Abbas (r.a.)'ın naklettiği şöyle bir hadis mevcuttur: Ona temettü hacı hakkında soru sorulduğunda şöyle söylemiştir: Muhacirler, Ensar ve Peygamber hanımları Veda haccında hep beraber telbiye getirdik. Mekke'ye geldiğimizde Resulullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: Kurbanlıklarını bağlayanlar hariç, Hacda Umre için telbiye getirin. Biz de Kabe'yi, Safa ve Merve'yi tavaf ettik. Ardından hanımların yanına gidip kıyafetlerimizi giydik."Ve şöyle zikretti: "Kurban için hayvan alan kişi, kurbanını yerine ulaştırana kadar ihramdan çıkmaz. Sonra terviye gecesinde bize hac için telbiye getirmemiz emredildi. Tüm ibadetleri tamamladıktan sonra Kabe'yi, Safa ve Merve'yi tavaf ettik." Bunlar temettü haccında iki kez say' yapılmasının gerektiğini ortaya koyan açıklamalardır.Başarı Allah'tandır! Allah, peygamberimiz Muhammed'e aline ve ashabına salat ve selam etsin.